W Krzyżakach Sienkiewicz opisuje chwile wspaniałych zwycięstw polskiego rycerstwa i wyraża niezłomną wiarę w siłę narodu polskiego, w jego odwagę i męstwo prowadzące prosto do zwycięstwa. Na tle znaczących wydarzeń historycznych autor przedstawił dzieje barwnych i wyrazistych postaci.
Bohaterami powieści są: Jurand ze Spychowa i jego córka Danusia, polski rycerz Maćko i jego bratanek Zbyszko z Bogdańca. Zbyszko, dzielny młody rycerz, zostaje skazany na stracenie za napaść na posła krzyżackiego. Z opresji ratuje go Danusia, zostając damą jego serca. Jednak szczęście młodych nie trwa długo, gdyż dziewczyna zostaje uprowadzona przez Krzyżaków. Czy Zbyszkowi i Jurandowi uda się odnaleźć i uwolnić Danusię? Czy zakonnicy poniosą karę za swoje niecne postępki? Tragiczna miłość Zbyszka i Danusi to wątek melodramatyczny, a opisy walki ze zdradzieckimi Krzyżakami miały obudzić nadzieję i ducha walki w narodzie polskim. Punktem kulminacyjnym powieści jest bitwa pod Grunwaldem, przedstawiona jako wielki triumf oręża polsko-litewskiego.