Bogato ilustrowany album z obrazami takich twórców, jak Bacciarelli, Brandt, Matejko, a zrazem panorama Polski od czasów piastowskich do XXI w. Ciekawe komentarze i dodatkowa ikonografia pozwalają poznać tło historyczne i bohaterów wydarzeń przedstawionych na obrazach.

Obrazy przedstawione w tej książce stanowią tło dla rozważań na temat trudnych i nie zawsze powszechnie znanych faktów historycznych. Wśród prezentowanych prac są dzieła wybitne, mające najwyższą rangę, ale też obrazy słabsze artystycznie, które jednak odegrały ważną rolę w kształtowaniu świadomości narodowej Polaków. Niekiedy omawiając jakieś wydarzenie historyczne, ilustrujemy je kilkoma obrazami, by pokazać różne podejście artystów do tematu, zestawić ikonografię z epoki z późniejszymi dziełami. Nasze kryteria doboru ilustracji starają się pogodzić chęć syntetycznego ukazania dziejów Polski od X do XXI wieku, z przeświadczeniem, że sprawy ciekawe i mało znane warte są wydobycia na światło dzienne.

Album w wersji polsko-angielskiej.

"Bronić jak Rejtan", "kłaść się Rejtanem" - to w języku potocznym określenia na zaciekły, szaleńczy opór. Mówią tak nawet Ci, którzy dokładnie nie znają historii nowogródzkiego posła, który na sejmie 1773 roku w dramatycznym geście protestował przeciw zatwierdzeniu traktatu pierwszego rozbioru Polski. Znamy portrety Tadeusza Rejtana - był zażywnym mężczyzną z sumiastym wąsem i wygoloną głową. A przecież zawsze widzimy go tak, jak na obrazie Matejki - tarasującego własnym ciałem drzwi, z wychudłą twarzą i pałającymi nieprzytomnie oczyma. Tak, jak widzimy matejkowskiego zatroskanego przyszłością ojczyzny królewskiego błazna Stańczyka, księcia Witolda w bitewnym szale pod Grunwaldem czy uniesionego proroczym gniewem kaznodzieję Piotra Skargę. Wyobraźnię historyczną Polaków w ogromnej mierze kształtują właśnie obrazy. One bowiem mocą dziejowej wizji i ekspresją postaci przemawiają silniej niż słowa.

Maria Poprzęcka.